-
1 алгы
прил.1)а) пере́дний (зуб, ряд); передово́й (пост, наблюдательный пункт)алгы очлыклар — пере́дние коне́чности
алгы буыннар мат. — пере́дние чле́ны
танкның алгы өлеше — пере́дняя (лобова́я) часть та́нка
кабинаның алгы пыяласы — пере́днее (ветрово́е) стекло́ каби́ны (води́теля)
б) фаса́дный ( о стене здания)в) пара́дный ( о части судна)г) головно́й (вагон трамвая, танк в колонне)демонстрантларның алгы колоннасы — головна́я коло́нна демонстра́нтов; передово́й, аванга́рдный ( отряд воинского подразделения)
д) в терминологических сочет. передне-алгы аңкау тартыклары — передненёбные согла́сные
2) лицево́йконвертның алгы ягы — лицева́я сторона́ конве́рта
3)а) передово́й, веду́щий, пе́рвыйярыш таблицасындагы алгы урыннар — передовы́е места́ в табли́це соревнова́ния
б) пе́рвый, нача́льныйкитапның алгы битләре — пе́рвые (нача́льные) страни́цы кни́ги
4) см. алдагы 4) а)-в)алгы ел сметасын төзү — соста́вить сме́ту предстоя́щего го́да (на год)
алгы көннәрне кайгырту — забо́титься (забо́та) о гряду́щих днях
алгы төндә кузгалабыз — тро́гаемся в сле́дующую (за́втрашнюю) ночь
•- алгы көн
- алдагы көн
- алгы кырый
- алгы линия
- алгы ми
- алгы план
- алгы позиция
- алгы саф
- алгы сызык
- алгы як -
2 алгы як
1) см. алгы бүлмә2) спец. фронт, пере́дняя, лицева́я часть (чего-л.) -
3 алгы бүлмә
пере́дняя (ко́мната); прихо́жая -
4 алгы көн
= алдагы көн гряду́щий, за́втрашний день; бу́дущее -
5 алгы ми
биол. пере́дний мозг -
6 алгы
пр1. передний2. см алдагы 2 -
7 алгы як
передняя (комната) -
8 алгы
vordere (-r, -s) -
9 алгы
прил. переднийalğı köpçäk ― переднее колесо
-
10 алгы кырый
см. алгы сызык -
11 алгы линия
книжн.; см. алгы сызык -
12 алгы позиция
1) спец. передова́я пози́ция; передова́я (ли́ния) ( на фронте)2) редко.; см. алгы сызык 2) -
13 алгы саф
прям.; перен. пере́дние (передовы́е) ряды́; аванга́рдкөрәшчеләрнең алгы сафында булу — быть в пе́рвых (передовы́х) ряда́х борцо́в
-
14 алгы сызык
1) спец. передова́я ли́ния ( на фронте); передова́яалгы сызыкта булу — быть на передово́й (ли́нии)
2) перен. пере́дний край (перестройки, борьбы за качество), передова́я ли́ния -
15 алгы-салгы
нареч.; см. алкы-салкы -
16 алгы план
1) спец. пере́дний план (сцены, картины)2) перен. пе́рвый план (в работе, увлечениях) -
17 алдагы көн
= алгы көн -
18 alğı
-
19 саф
I прил.1)а) чи́стый (не загрязнённый, без при́месей)см. тж. чистасаф авырлык — чи́стый вес
саф алтын — чи́стое зо́лото
саф тавыш — чи́стый (зво́нкий) го́лос
б) настоя́щий, по́длинный2) перен. све́жийсаф һава — све́жий во́здух
саф җил — све́жий ве́тер
саф кар — све́жий снег
саф баш белән эшләп алу — прорабо́тать на све́жую го́лову
3) правди́вый, че́стный, благоро́дная душа́саф вөҗдан — чи́стая со́весть
4) че́стный, неви́нный, безгре́шный, де́вственныйсаф кыз — неви́нная (непоро́чная) де́вушка; целому́дренная де́вушка; де́вственница
5) перен. высо́кий, настоя́щий, чи́стый, возвы́шенныйсаф мәхәббәт — настоя́щая возвы́шенная любо́вь
6) перен. чи́стый, нали́чныйсаф акча — нали́чные де́ньги
саф килер — чи́стый дохо́д
саф табыш — чи́стая при́быль
•- саф акыл- саф баштан
- саф канлы
- саф күңел
- саф йөрәк
- саф күңелдән
- саф күңелле
- саф күңеллелек
- саф нәселле
- саф токымлы
- саф чишмә суы II сущ.ряд, шере́нга, строй, коло́ннасм. тж. рәталгы сафта — в пере́днем ряду́
алгы сафта булу (бару) — быть (идти́) в пере́дних ряда́х
- сафка тезүдемонстрациячеләр сафы — строй (ряд, шере́нга) демонстра́нтов
- сафны икеләтү -
20 аел
сущ.1) подпру́га (у седёлки, седла); седёлочная подпру́гаияр аелын кысу (тарту) — подтяну́ть подпру́гу седла́
алгы аел — пере́дняя подпру́га
2) пря́жка ( пояса)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
алгы — с. 1. Алдагы, ал яктагы 2. Алдагы, киләчәк, киләсе. и. Алдагы көн, киләчәк 3. сир. Алдынгы, культуралы. АЛГЫ БҮЛМӘ (ЯК) – Ал як. АЛГЫ САФ – күч. Нин. б. эшнең, хәрәкәтнең алдынгы өлеше. АЛГЫ СЫЗЫК (КЫРЫЙ, ПОЗИЦИЯ) – Хәрәкәттәге армиядә дошманга… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Алгы эй — Первая от входа комната (с печью) в пятистенном башкирском доме (1). (Термины российского архитектурного наследия. Плужников В.И., 1995) … Архитектурный словарь
алгы-салгы — рәв. 1. Теләмичә, ирене. Эленке салынкы 2. Бер төрле түгел, бер алай, бер болай үзгәрүчән көннәр алкы салкырак тора … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гарәп — Алгы Азия һәм Төньяк Африкада яшәүче, семит телләренең берсендә сөйләшүче халыкның гомуми атамасы. Шул халыкның бер кешесе. ГАРӘП ГРАФИКАСЫ (ЯЗУЫ, ШРИФТЫ) – Татарларга мөселман дине белән кереп, латин графикасына кадәр яшәгән графика, язу… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кашбау — Алгы ягы сәйлән, энҗе һәм тәңкәләр, асыл ташлар белән бизәлгән тасма яки такыя сыман хатын кыз баш киеме … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кашмау — Алгы ягы сәйлән, энҗе һәм тәңкәләр, асыл ташлар белән бизәлгән тасма яки такыя сыман хатын кыз баш киеме … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кимерүче — Алгы тешләре озын һәм нык булган имезүче җәнлек (тиен, йомран, күсе һ. б.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
семит — Алгы Азиянең, Төньяк һәм Көнчыгыш Африканың бер өлешен биләп яшәгән яки яшәүче (борынгы Вавилон, ассирияле, финикияле, яһүд һ. б. , хәзерге гарәп, сирияле, еврей, абиссинияле) халыклар вәкиле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тарбану — Алгы аяклары белән тырнанып тору (ат тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фрак — Алгы чабуы кыска, арткысы озын, тар итеп тегелгән, күбесенчә тантаналы очракларда, рәсми кабул итүләрдә һ. б. киелә торган ирләр киеме … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чөйязма — Алгы Азиядә яшәүче борынгы халыкларда кулланылган, балчыкка яки ташка чөйсыман билгеләр ясап язу ысулы, шул ысул белән язылган язма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге